Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Γιώργος Κατσάγγελος. Relics to Eternity/Ειδομένη 2015-2016

Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Μονή Λαζαριστών), β’ όροφος

31 Μαΐου – 9 Σεπτεμβρίου 2017

Ο καλλιτέχνης και κοινωνικός φωτογράφος Γιώργος Κατσάγγελος παρακολούθησε από πολύ κοντά και κατέγραψε με τον φακό του την ζωή στον αυτοσχέδιο καταυλισμό της παραμεθόριας Ειδομένης από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας του τον Αύγουστο του 2015 ως το οριστικό κλείσιμό του τον Ιούνιο του 2016. Η Ειδομένη έχει καταγραφεί στην ιστορική μνήμη ως τόπος που συμπύκνωσε την αγωνία των ανθρώπων για επιβίωση μακριά από τον πόλεμο και την ανασφάλεια.  
Σχεδόν έναν χρόνο μετά, ο Γιώργος Κατσάγγελος δημιουργεί μια πολυμεσική εγκατάσταση που αποτελείται από ένα σύνολο αντικειμένων που συνέλεξε ο ίδιος στις καθημερινές επισκέψεις του τον συνοριακό σιδηροδρομικό σταθμό, κυρίως μετά την αιφνίδια εκκένωση του χώρου από τις ελληνικές αρχές, σε συνέχεια του οριστικού κλεισίματος των συνόρων και της απαγόρευσης αναχώρησης από το ελληνικό έδαφος.
Τα αντικείμενα που εκτίθενται –παιχνίδια παιδιών, είδη καθημερινής χρήσης, παπούτσια και ρούχα- εγκαταλείφθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη ή άλλη δυνατότητα από τους πρόσφυγες κατά την εσπευσμένη εκκένωση του άτυπου καταυλισμού. Εξάλλου, καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής οδύσσειας προσωπικά αντικείμενα επιβεβλημένα εγκαταλήφθηκαν για να είναι εφικτή η συνέχεια του δύσκολου ταξιδιού. Ο καλλιτέχνης συνέλεξε αντικείμενα που σχετίζονται κυρίως με την υπό ιδιαίτερες συνθήκες καθημερινότητα των παιδιών, τα οποία αποτελούσαν και την ανθρώπινη πλειοψηφία στην Ειδομένη. Στη συνέχεια εφάρμοσε αρχαιολογικές μεθόδους για τον καθαρισμό, την καταγραφή και την διάσωσή τους. Τα αντικείμενα αυτά παρουσιάζονται σαν μια έκθεση σύγχρονης αρχαιολογίας που υπαινίσσεται την παρουσία των προσφύγων και τεκμηριώνει τα ίχνη τους θυμίζοντας ότι η συγκεκριμένη προσφυγική κρίση, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει ήδη καταχωρηθεί ως ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία του τόπου και της ανθρωπότητας. Τα αντικείμενα αποκτούν μια νέα, δικιά τους απολυτότητα και συνιστούν πλέον σπαράγματα-κειμήλια μιας αιωνιότητας. Στην συγκεκριμένη έκθεση, η έννοια των συνόρων θέτει και το ενδότερο ζήτημα των διαχωριστικών γραμμών που μας εμποδίζουν να αντιληφθούμε ολοκληρωμένα τη ζωή και τις ανθρώπινες συμπεριφορές.
Η εγκατάσταση ολοκληρώνεται με φωτογραφικό υλικό και ηχητικές καταγραφές από το χώρο και τους ανθρώπους της Ειδομένης, ενώ παράλληλα προβάλλεται video με συνεντεύξεις προσφύγων που έζησαν στον αυτοσχέδιο καταυλισμό.

Επιμέλεια έκθεσης: Μαρία Τσαντσάνογλου, Ιστορικός Τέχνης, Διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

Βιογραφικό σημείωμα
Ο Γιώργος Κατσάγγελος σπούδασε φωτογραφία με υποτροφία, στην Νέα Υόρκη. Δάσκαλος του ήταν ο Walter Rosenblum. Είναι Καθηγητής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Κέρδισε το 1ο Βραβείο Φωτογραφίας, Μουσείο Manege, Saint Petersburg, Ρωσία, 2010, το 1ο Βραβείο Φωτογραφίας του Μουσείου Φωτογραφίας Τασκένδης στην Μπιενάλε του Ουζμπεκιστάν του 2013 και το Βραβείο του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού, Στοκχόλμη, 2010. Έχει βραβευτεί με το Βραβείο Αριστείας και το Βραβείο για Εθνικές και Διεθνείς Διακρίσεις του ΑΠΘ το 2016. Έχει εκθέσει ευρέως στην Ελλάδα και το εξωτερικό.