Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Ο Ιβάν Πούνι έκανε 16 σχέδια για το βιβλίο του Νικολάι Γιεβρέινοφ "Θέατρο για τον εαυτό του", 1915-16 και το εν λόγω σχέδιο προορίζονταν για τη διακόσμηση του τρίτου μέρους του βιβλίου. Αλλά γιατί η εικονογράφηση του Πούνι δε χρησιμοποιήθηκε στην έκδοση; Η σύγκριση των πινάκων με το βιβλίο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Πούνι δεν προσανατολιζόταν και τόσο -στους πίνακες του πρώτου και του δεύτερου μέρους- στο στιλ του Κούλμπιν, που προσεγγίζει το απλοϊκό παιδικό σχέδιο. Βρίσκεται υπό την επιρροή της κυβοφουτουριστικής ζωγραφικής. Ίσως η αναντιστοιχία των πινάκων με τους τόμους που εκδόθηκαν να υποχρέωσε το Γιεβρέινοφ να τους απορρίψει. Και όχι επειδή οι πίνακες ήταν πολυ τολμηροί για το βιβλίο που απευθύνεται σε ευρύ μεν, αλλά μορφωμένο κοινό. Δεν αποκλείεται όμως και να είχαν χαθεί για κάποιο διάστημα οι πίνακες αυτοί, αφού είναι γνωστό ότι ο Πούνι εγκατέλειψε κρυφά τη Ρωσία το 1920 μεταφέροντας όλα τα έργα που είχε σπίτι του στην γκαλερί ντερ Στουρμ. Οι πίνακες αυτοί έμειναν στην Πετρούπολη, απ' όπου και περιήλθαν στηνκυριότητα του Κωστάκη από συγγενείς του καλλιτέχνη. Οι εικόνες έχουν γίνει το δεύτερο μισό του 1915 ή το 1916. Την περίοδο αυτή ο Πούνι συμμετέχει ενεργά στις εκθέσεις αριστερών καλλιτεχνών. Το 1920 όπως προείπαμε ο Πούνι έφυγε από τη Ρωσία και μερικά χρόνια αργότερα έφυγε για πάντα για τη Δύση και ο Γιεβρέινοφ. Το βιβλίο για το οποίο εργαζόταν ο Πούνι διαπερνάται από το πνεύμα εκκεντρικότητας του συγγραφέα και την αγάπη του στο μυστικισμό. Προκαλεί το αίσθημα του αναγνώστη, επιδιώκει να απελευθερώσει τη φαντασία του, τον καλεί να συμμετάσχει στο παιχνίδι του.
Ο Πούνι δεν εικονογραφεί το βιβλίο του με την παραδοσιακή έννοια. Οι κυβοφουτουριστικές του εικόνες λειτουργούν ως ιδιόμορφο καλειδοσκόπιο από γεωμετρικά στοιχεία-ψηφία, γράμματα, συγκεκομμένες λέξεις, απεικονίσεις προσώπων, τμημάτων μουσικών οργάνων και κάθε λογής σκηνικών σκευών. Προκειται για κατασκευαστικό υλικό που προτείνεται στον αναγνώστη για να κατασκευάσει μια εικόνα "θεατρικού έργου" ή ένα κεφάλαιο βιβλίου. Μάλλον πρόκειται για νύξεις για πιθανά θεατρικά θέματα. Οι εικόνες μοιάζουν με γρίφους που προτείνονται για λύση. Ο καλλιτέχνης με απροκάλυπτη ειρωνία δημιουργεί ο ίδιος "θέατρο για τον εαυτό του".

Puni Ivan / Πούνι Ιβάν