Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στο πλαίσιο της έκθεσης "Έλληνες Χαράκτες"

21 Μαρτίου- 27 Απριλίου 2008

Κ.Μ.Σ.Τ., Μονή Λαζαριστών

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα απευθύνθηκαν αντίστοιχα σε μαθητές και μαθήτριες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και σε φοιτητές, σπουδαστές ιδιωτικών σχολών, πολιτιστικά ΙΕΚ και μέλη πολιτιστικών κέντρων.

Σχεδιασμός:
Κατά τη διαδικασία τόσο του σχεδιασμού όσο και της εφαρμογής του
προγράμματος είχαν ληφθεί υπόψη: το ηλικιακό στάδιο των μαθητών, το γνωστικό τους επίπεδο, οι πιθανές προσλαμβάνουσες, τα ερεθίσματα και τα ενδιαφέροντα των σημερινών μαθητών μέσω των ΜΜΕ, του διαδικτύου και την παρουσία των υπόλοιπων εφαρμογών της τεχνολογίας στην καθημερινή τους ζωή, η μέχρι τώρα επαφή και γνωριμία τους με το αντικείμενο της Τέχνης μέσα από τη διδακτέα ύλη των σχολικών τους μαθημάτων (Έκθεση ιδεών, Νέα Ελληνικά, Σχέδιο, Αισθητική αγωγή, Καλλιτεχνικά κ.α.)

Στόχοι:
Πρωταρχικό στόχο του προγράμματος αποτέλεσε η εξοικείωση των μαθητών και μαθητριών με το μουσείο, τους Έλληνες χαράκτες και με τις μεθόδους- τεχνικές της χαρακτικής τέχνης. Το πρόγραμμα αποσκοπούσε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης των παιδιών μαθαίνοντας τον τρόπο που μπορούν να προσεγγίσουν ένα χαρακτικό έργο τέχνης. Προώθησε την εμπλοκή τους στην καλλιτεχνική διαδικασία με παροχή ερεθισμάτων για δημιουργική έκφραση και παράλληλα την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσω των πληροφοριών που παρέχονται για τα έργα.

Η εκπαιδευτική εφαρμογή του προγράμματος σε μαθητές- τριες Γυμνασίου και Λυκείου έγινε με προγραμματισμένες επισκέψεις στους χώρους της Μονής Λαζαριστών όπου οι μαθητές παρακολουθούσαν ξενάγηση διάρκειας 45 λεπτών με σκοπό την ενημέρωσή τους για την ταυτότητα και το χαρακτήρα της έκθεσης μέσω ενός διαλόγου που αναπτυσσόταν ανάμεσα σε αυτούς και την ομάδα του εκπαιδευτικού προγράμματος ενώ ενθαρρύνονταν να εκφράσουν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους. Γίνεται εκτεταμένη συζήτηση πάνω στα έργα που περιλαμβάνονταν στην έκθεση και την τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για καθένα από αυτά. Η ξενάγηση ολοκληρωνόταν με μια σύντομη επίδειξη της διαδικασίας κατά την οποία τελειοποιείται ένα χαρακτικό έργο και των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή του.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνθηκε σε μαθητές και μαθήτριες Δημοτικού διάρκεας 90 λεπτών, πλαισιώθηκε από έναν αριθμό δράσεων και ήταν προσαρμοσμένο στο ηλικιακό στάδιο των μαθητών όπως και στο γνωστικό τους επίπεδο.
Πιο συγκεκριμένα, στο χώρο της Μονής Λαζαριστών οι δραστηριότητες που έγιναν ήταν οι εξής:

• Συλλογή από απλά καθημερινά αντικείμενα (φύλλα, νομίσματα, επιφάνειες με υφή) με ανάγλυφη επιφάνεια και σκιαγράφησή τους. Απλή και βασική μέθοδος κατανόησης του ανάγλυφου.
• Τυπώματα με φελλούς , σφραγίδες και πατάτα. Εισαγωγή στις έννοιες της χαρακτικής, και της πολλαπλότητας των τυπωμάτων.
• Ανάλογη με την ξυλογραφία.
Πλαστική επιφάνεια, η οποία περνιέται ολόκληρη με ακρυλικό η γκουάς και στη συνέχεια πριν στεγνώσει με μπατονέτα σχηματίζεται πάνω το επιθυμητό σχέδιο, καθώς η μπατονέτα αφαιρεί το χρώμα σε διάφορα σημεία. Στη συνέχεια τοποθετούμε το χαρτί πάνω στην επιφάνεια και τυπώνουμε όσα αντίτυπα μπορέσουμε προτού στεγνώσει το χρώμα.
• Τεχνική αποκάλυψης.
Χρησιμοποιούμε μια λευκή επιφάνεια η οποία περνιέται με χρώματα λαδοπαστέλ, στη συνέχεια χρωματίζεται ολόκληρη με μια στρώση από γκουάς κατά προτίμηση σκούρου χρώματος και πριν στεγνώσει το γκουάς χαράσσεται/καθαρίζεται σε σημεία αναλόγως με το επιθυμητό σχέδιο για να αποκαλυφθούν οι διάφορες αποχρώσεις του λαδοπαστέλ. (βασισμένο στην ιδιότητα του λαδιού να μην απορροφάει χρώμα που έχει ως βάση το νερό-λιθογραφία).

"Εργαστήριο Χαρακτικής"
Τέλος, στα πλαίσια της έκθεσης λειτούργησε το «Εργαστήριο Χαρακτικής» σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο μέσα στο μουσείο το οποίο απευθυνόταν σε ομάδες ενηλίκων και λειτούργησε με κλειστά τμήματα, δύο Κυριακές του μήνα από 2 δίωρα, 12:00 με 14:00 το μεσημέρι. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν διεξοδικά για τις βασικές έννοιες και αρχές που διέπουν την τέχνη και τις διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται. Με την κατάλληλη καθοδήγηση όλοι είχαν την ευκαιρία να μεταφέρουν στο λινόλεουμ το δικό τους έργο, να το χαράξουν και να το τυπώσουν. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα ήταν το εξής:

1η ώρα: Εισαγωγή στην Τέχνη της Χαρακτικής
2η ώρα: Σχέδιο σε χαρτί
3η ώρα: Δοκιμή Χάραξης- Πέρασμα σε λινόλεουμ και χάραξη
4η ώρα: Τύπωμα του έργου

Στο εργαστήριο χρησιμοποιήθηκαν τα παρακάτω υλικά τα οποία παρασχέθηκαν στους συμμετέχοντες από το μουσείο: Λινόλεουμ, Μελάνι μαύρο, Ρολάκια, Μπρενεσουάρ, Κόλλες ειδικές για τύπωμα χαρακτικής, Πλαστική επιφάνεια, Κοπίδια.
Σε κάθε εφαρμογή του προγράμματος συμμετείχε μουσειοπαιδαγωγός- εμψυχωτής από την ομάδα σχεδιασμού του προγράμματος και σε όλες σχεδόν τις μέχρι τώρα εφαρμογές υπήρξε μέριμνα ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται οι ειδικότητες των εμψυχωτών (ιστορικός τέχνης + μουσειολόγος ή μουσειοπαιδαγωγός).