Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στο πλαίσιο της "1ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης"

Μάρτιος- Νοέμβριος 2007

Και οι μαθητές είναι οι πρώτοι που μαθαίνουν γι΄ αυτήν! Με πρωτοβουλία του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, τμήμα του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η 1η Biennale της Θεσσαλονίκης επισκέφθηκε όλα τα σχολεία της πόλης και του νομού αλλά και κοντινών νομών με σκοπό να μιλήσει στους μαθητές για την ταυτότητα και το χαρακτήρα της διοργάνωσης και με την αφορμή αυτή να μοιραστεί μαζί τους σκέψεις και προβληματισμούς σχετικά με το ρόλο της Τέχνης και των Μουσείων.

Tο εκπαιδευτικό πρόγραμμα απευθύνθηκε σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με έμφαση τους μαθητές όλων των τάξεων του Λυκείου. Για το σχεδιασμό του συνεργάστηκαν άνθρωποι από τρεις ξεχωριστές γνωστικές ειδικότητες (ιστορικοί τέχνης, μουσειολόγοι και μουσειοπαιδαγωγοί) και κατά τη διαδικασία έχουν ληφθεί υπόψη τόσο το γνωστικό επίπεδο και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, όσο και η γνωριμία τους με το αντικείμενο της Τέχνης μέσα από τη διδακτέα ύλη των σχολικών μαθημάτων (έκθεση ιδεών, νέα ελληνικά και μαθήματα επιλογής το Σχέδιο, η Αισθητική αγωγή, τα Καλλιτεχνικά, η Θεατρική αγωγή κλπ.)

Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος περιελάμβαναν τόσο την παρουσίαση του θεσμού της Μπιενάλε και της σημασίας που αποκτά η διοργάνωσή της στην πόλη της Θεσσαλονίκης, όσο και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών γύρω από τους μουσειακούς χώρους, τις εικαστικές εκθέσεις και την παρουσία της τέχνης όχι μόνο στους παραπάνω χώρους, αλλά κυρίως στην καθημερινή ζωή και τα βιώματα των ίδιων των παιδιών μέσα από πολλούς δρόμους και ποικίλες εκφάνσεις.
Βασική επίσης επιδίωξη του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης ήταν να δώσει μέσω του προγράμματος αυτού τη δυνατότητα στους μαθητές να εκφραστούν και να διατυπώσουν ερωτήματα, να θέσουν προβληματισμούς και να καταθέσουν τις εμπειρίες και βιώματα που σχετίζονται με την τέχνη
και τις επισκέψεις σε μουσειακούς χώρους. Το Μουσείο δεν πηγαίνει λοιπόν στο Σχολείο μόνο για να ενημερώσει, να «μιλήσει» στο εν δυνάμει κοινό του, αλλά πρωτίστως για να αφουγκραστεί, να καταγράψει τις μέχρι τώρα διαμορφωμένες απόψεις του γύρω από αυτό και να προβεί σε διαπιστώσεις που αφορούν την πραγματικότητα που αφορά το νεανικό κοινό της πόλης.

Η εφαρμογή του προγράμματος πραγματοποιήθηκε μέσα στο ίδιο το σχολικό περιβάλλον (σχολικές αίθουσες, αμφιθέατρα, αίθουσες εκδηλώσεων των σχολείων ) και είχε διάρκεια όσο μία σχολική ώρα περίπου 40-45 λεπτά. Το πρόγραμμα ήταν κατάλληλο τόσο για μικρό όσο και για μεγαλύτερο μαθητικό ακροατήριο. Σε κάθε εφαρμογή του συμμετείχαν δύο μουσειοπαιδαγωγοί-εμψυχωτές και για την υλοποίησή του απαιτείται φορητός ή σταθερός υπολογιστής και βιντεοπροβολέας. Με εργαλείο την προβολή ενός προγράμματος ψηφιακών διαφανειών (Power Point) το οποίο προβάλλεται στους μαθητές, δίνονται σε αυτούς ερεθίσματα και διατυπώνονται ποικίλα ερωτήματα που αφορούν το ρόλο της τέχνης και των μουσείων (ξεκινώντας συνήθως από προηγούμενες εποχές με και καταλήγοντας στη σημερινή πραγματικότητα). Σταδιακά αναπτύσσεται ένας διάλογος μεταξύ των μουσειοπαιδαγωγών και των μαθητών γύρω από τα ζητήματα αυτά ο οποίος αποσκοπεί τόσο στην ενημέρωση των τελευταίων γύρω από την καλλιτεχνική δημιουργία, ιδιαίτερα τη σύγχρονη, όσο και στην κατάθεση των βιωμάτων και των προβληματισμών τους σχετικά με τη λειτουργία -και γιατί όχι- την αναγκαιότητα της τέχνης στη διαμόρφωση μιας ουσιαστικής και ποιοτικής ζωής.
Με την ολοκλήρωση της παρουσίασης διανέμεται ενημερωτικό υλικό πολιτιστικού περιεχομένου στο σχολείο σε έντυπη και ψηφιακή μορφή (CD από προηγούμενες εκθέσεις του Μουσείου, μικρός ενημερωτικός κατάλογος για τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου, πολιτιστικοί οδηγοί της πόλης κ.α.)

Η εφαρμογή αυτού του προγράμματος απέδοσε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα τα οποία συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν από τους ανθρώπους του μουσείου με στόχο μια ικανοποιητική τελική αξιολόγηση. Το πρόγραμμα έδειξε να είναι κατάλληλο τόσο για μικρά όσο και για μεγαλύτερα μαθητικά ακροατήρια και παρακολουθήθηκε με το ίδιο ενδιαφέρον και από τις τρεις τάξεις του Λυκείου. Χαρακτηριστικό σχεδόν όλων των εφαρμογών ήταν η σταδιακή συμμετοχή όλο και περισσότερων μαθητών στον αναπτυσσόμενο διάλογο. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι απόψεις των μαθητών όλων συνέκλιναν ιδιαίτερα σε σχέση με θέματα που έχουν να κάνουν με την ελευθερία και τους περιορισμούς του καλλιτέχνη, την επικοινωνία των έργων τέχνης και των καλλιτεχνών με το κοινό τους, το χαρακτήρα της τρέχουσας καλλιτεχνικής δημιουργίας και το ρόλο των μουσείων.
Αξιοσημείωτη ήταν και η στάση των μαθητών απέναντι στη φιλοξενία της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Στο σύνολό τους διατύπωσαν την άποψη ότι με βάση ιστορικό παρελθόν και τα χαρακτηριστικά της πόλης (συμπρωτεύουσα, λιμάνι των Βαλκανίων, πόλη Ευρωπαϊκή, Μεσογειακή, με τα δικά της ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά) της αξίζει μία έντονη πολιτιστική ζωή με διεθνές πρόσωπο και εκτίμησαν ότι η διοργάνωση θα αποτελούσει πιθανότατα έναν σταθμό-ορόσημο και ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση ενώ παράλληλα θα συνέβαλει σημαντικά και στην προβολή της πόλης στο διεθνή καλλιτεχνικό χώρο.

Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο του 2007 σε Γυμνάσια και Λύκεια του νομού Θεσσαλονίκης και των κοντινών νομών. Η δεύτερη φάση της υλοποίησής του έγινε κατά το διάστημα Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου 2007. Εντάχθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο των εκπαιδευτικών δράσεων του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και στο πρόγραμμα: «Παιδεία – Πολιτισμός».