Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Revolution in Art

Έκθεση των 52ων Δημητρίων με αφορμή την Eπέτειο των 100 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση

52 ΔΗΜΗΤΡΙΑ | ΔΕΘ – Περίπτερο 2, 1ος Όροφος

01.10-03.12.2017

Η έκθεση Revolution in Art παρακολουθεί την ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών στη Ρωσία μέσα από το έργο ρηξικέλευθων καλλιτεχνών, ομάδων και κινημάτων στο διάστημα από το 1900 έως το 1923, παράλληλα με τις ιστορικές εξελίξεις.

Εμβληματικά έργα τέχνης από το χώρο των εικαστικών, της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου, και πλούσιο φωτογραφικό υλικό - ντοκουμέντα της εποχής, ζωντανεύουν στο χώρο μέσα από 20 βίντεο-προβολές μεγάλων διαστάσεων, βάζοντας το θεατή στο κέντρο της ιστορίας. Έργα δημιουργών όπως ο Μαλέβιτς, ο Μαγιακόφσκι και ο Αϊζενστάιν, ζωντανεύουν πλάι σε φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή στη Ρωσία της περιόδου - από την Αυλή του Τσάρου μέχρι τα χωράφια των αγροτών. Οι πολιτικές εξελίξεις και οι εξελίξεις στο χώρο της τέχνης παρουσιάζονται παράλληλα, σε μια αφήγηση που ξεκινά από τις συνθήκες που οδήγησαν στην Επανάσταση και καταλήγει στα επακόλουθά της.

Με αναφορές στις επαναστάσεις του 1905-1907 και του Φεβρουαρίου 1917, τη θέση της Ρωσίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις διεκδικήσεις και τις απεργιακές κινητοποιήσεις των αγροτών και των εργατών, τη δραστηριότητα πληθώρας πολιτικών ομάδων, την Οκτωβριανή Επανάσταση, τον Εμφύλιο Πόλεμο, το όραμα της διεθνούς επανάστασης και την οριστική επικράτηση του κόμματος των μπολσεβίκων, παρακολουθούμε την παράλληλη εξέλιξη της τέχνης, όχι σε ευθεία ανάπτυξη αλλά, όπως πρεσβεύουν τα ίδια τα κοινωνικο-πολιτικά γεγονότα της εποχής, μέσα από ποικίλες διαστρωματώσεις και διαφορετικά επίπεδα που τέμνουν τη γραμμική πορεία της ιστορίας. (Ακολουθεί παρακάτω αναλυτικότερο κείμενο της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Μαρίας Τσαντσάνογλου.)

Συν-διοργάνωση:
Δήμος Θεσσαλονίκης – 52α Δημήτρια
ΔΕΘ - HELEXPO / Πρόγραμμα "ARTECITYA"
Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη
Υπό την αιγίδα του Ρωσικού Προξενείου
Με την υποστήριξη του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κεντρική ιδέα: Έλλη Χρυσίδου
Έρευνα: ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου
Ειδικός Σύμβουλος για θέματα ιστορίας, Ερευνητής: Igor Voronkov
Σχεδιασμός έκθεσης - Σκηνοθετική επιμέλεια προβολών & Βίντεο: Εμμανουήλ Παπαδόπουλος
Σκηνογραφία: Γιάννης Κατρανίτσας
Επεξεργασία Οπτικοακουστικού Υλικού - Σκηνοθετική επιμέλεια προβολών & Βίντεο - Teaser: Γαβρίλος Ψαλτάκης
Συντονισμός: Βίκυ Δαλκράνη (HELEXPO), Δημήτρης Κουρκουρίδης (IEE), Λέλα Τσεβεκίδου, Σοφία Συμεωνίδου (Διεύθυνση Πολιτισμού, Δήμου Θεσσαλονίκης), Λυδία Χατζηιακώβου (ArtBOX)
Βοηθός για τη Συλλογή Υλικού: Αγγελική Χαριστού (ΚΜΣΤ)
Ενοικίαση Οπτικοακουστικού Εξοπλισμού: DIAPASON

Οι περισσότερες εικόνες ανήκουν στη Συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ.
Στο πλαίσιο της έκθεσης προβάλλονται οι εμβληματικές ταινίες του Σεργκέι Άιζενσταϊν, Θωρηκτό Ποτέμκιν, Οκτώβρης και Απεργία. Δικαιώματα ταινιών: New Star.
Για την παρουσίαση των χαρακτήρων της επανάστασης χρησιμοποιήθηκε ως πηγή έμπνευσης η ταινία του Herman Axelbank "Tsar to Lenin”, 1937.

Εδώ το teaser Revolution in Art
https://www.youtube.com/watch?v=ccnaSpHqc2c

ΚΕΙΜΕΝΟ

1917. Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η ρωσική τέχνη των δεκαετιών 1910-1920 έδωσε στην ανθρωπότητα τα πιο ρηξικέλευθα κινήματα της πρωτοπορίας. Ωστόσο, τα έργα και οι ομάδες της ρωσικής πρωτοπορίας δεν θα είχαν θέση χωρίς το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησαν και δημιούργησαν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες:
από την φεουδαρχία και την βιομηχανική κρίση στις διεκδικήσεις εργατών και αγροτών και την Επανάσταση 1905-1907
από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Οκτωβριανή Επανάσταση και το όραμα της διεθνούς επανάστασης και τέλος
από τον Εμφύλιο πόλεμο στην οριστική επικράτηση του κόμματος των μπολσεβίκων.

Παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα, οι ραγδαίες εξελίξεις στις θετικές επιστήμες, τα τεχνολογικά επιτεύγματα και οι κοινωνικές αλλαγές στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα οδήγησαν τους καλλιτέχνες στην αναζήτηση θεωριών για την τέχνη που θα ανατρέπουν την αποσπασματική προσέγγιση της ορατής πραγματικότητας και θα αντιλαμβάνονται τον κόσμο σαν μία αδιάσπαστη ενότητα οργανικών μεταβολών που θα μπορεί να γίνεται κατανοητή μέσα από τον αλληλοσυμπληρούμενο συνδυασμό επιστημονικού, ιδεολογικού και αισθητικού πειραματισμού.

Οι καλλιτέχνες της ρωσικής πρωτοπορίες έδωσαν τα καλύτερα αποτελέσματά τους μέσα από τις κοινωνικές αντιξοότητες, τον επαναστατικό τρόπο σκέψης, το όραμα, την συμμετοχικότητα και την τόλμη. Έως το 1917, η σχέση των καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας με την εξουσία ήταν αιρετική και αντιδραστική. Τα αντεξουσιαστικά μηνύματα των μανιφέστων, τα ζωγραφισμένα πρόσωπα και το εκκεντρικό ντύσιμο των καλλιτεχνών συμβάδιζαν με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των διαρκών απεργιακών κινητοποιήσεων, των διαδηλώσεων και των φέιγ βολάν, των αναρίθμητων φοιτητικών, εργατικών, πολιτικών ομάδων. Ωστόσο η πίστη στην συλλογική δράση και η επαναστατική νοοτροπία οδήγησε στα πρώτα χρόνια μετά τον Οκτώβριο του 1917 σε ένα κλίμα πρωτοφανούς συνεργασίας της εξουσίας με την τέχνη. Ιδρύθηκαν οργανώσεις για την τέχνη και σχολές με ριζοσπαστικές εκπαιδευτικές μεθόδους καθώς και τα πρώτα μουσεία σύγχρονης τέχνης στον κόσμο.

Είναι γεγονός ότι τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα η τέχνη στη Ρωσία παρακολουθεί στενά τις πολιτικό-κοινωνικές εξελίξεις και παρεμβαίνει με ουσιαστικό και νεωτερικό τρόπο. Από το 1900 έως και την δεκαετία του 1920 οι καλλιτέχνες δεν έπαψαν να διακηρύττουν τον κοινωνικό τους ρόλο.
Οι Κυβοφουτουριστές καλούσαν για την αλληλεγγύη των καλλιτεχνών και τη σύνθεση των τεχνών,
Οι Σουπρεματιστές μιλούσαν για την αθέατη πλευρά της ζωής και την δύναμη του καλλιτέχνη να την αντιληφθεί και να την μεταλαμπαδεύσει και
Οι Κονστρουκτιβιστές άλλαξαν την σχέση των ανθρώπων με τα χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας.

Η Λιουμπόβ Ποπόβα ζωγράφισε με κολάζ και πριονίδι τις πιο ζοφερές στιγμές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Καζιμίρ Μαλέβιτς έδινε διαλέξεις για τον Σουπρεματισμό και πρόσφερε τα έσοδα από τα εισιτήρια στον αγώνα για την καταπολέμηση της πείνας των χρόνων του Εμφυλίου Πολέμου, η Όλγα Ροζάνοβα ζωγράφιζε μονοχρωματικούς πράσινους πίνακες γιατί δεν υπήρχαν άλλα χρώματα στο εμπόριο, ο Αλεξάντρ Ρότσενκο αποκήρυξε τη ζωγραφική και ονόμασε τον εαυτό του κονστρουκτιβιστή την εποχή που ο εμφύλιος πόλεμος μετρούσε εκατομμύρια νεκρούς και ο τίτλος του καλλιτέχνη ηχούσε σαν λέξη παλαιότερων εποχών, ο Βλαντίμιρ Τάτλιν και ο Γκούσταβ Κλούτσις αφιέρωσαν τον έργο του στο όραμα της επανάστασης και στην δημιουργία μιας νέας αισθητικής για την καθημερινή ζωή.

Η ψηφιακή έκθεση “1917. Η Τέχνη στην Επανάσταση” παρακολουθεί την ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών στη Ρωσία μέσα από το ρηξικέλευθο έργο καλλιτεχνών, ομάδων και κινημάτων στο διάστημα από το 1900 έως το 1923 σε συνάρτηση με τις ιστορικές εξελίξεις.

Παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία του 20ου αιώνα με επίκεντρο το έτος 1917, παρακολουθεί κανείς μέσα από αρχειακές φωτογραφίες και εικόνες έργων τέχνης την εξέλιξη της Τέχνης από το 1900 ως το 1923, την νέα αισθητική, και τις προσπάθειες των καλλιτεχνών να αλλάξουν μέσα από τον γραφιστικό και βιομηχανικό σχεδιασμό την καθημερινότητα των ανθρώπων.