Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

RODCHENKO AND POPOVA: DEFINING CONSTRUCTIVISM

Έργα από τη συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ

Tate Modern, Λονδίνο

12 Φεβρουαρίου–17 Μαΐου 2009

Tο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και η Συλλογή Κωστάκη συμμετέχουν σε μια ακόμα διεθνή συμπαραγωγή, στην έκθεση με τίτλο «Rodchenko and Popova: Defining Constructivism», που εγκαινιάστηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 2009 στην Tate Modern, στο Λονδίνο.

Επιμελητές της έκθεσης είναι η Margarita Tupitsyn και ο Vicente Todoli .

Η έκθεση παρουσιάζει το έργο δύο εκ των σημαντικότερων καλλιτεχνών της Ρωσικής Πρωτοπορίας, του Aleksandr Rodchenko (Αλεξάντερ Ρότσενκο 1891-1956) και της Liubov Popova (Λιουμπόβ Ποπόβα 1889-1924). Πρόκειται για ένα μεγάλο εγχείρημα που συγκεντρώνει περίπου 350 πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, κατασκευές, ανακατασκευές, φωτογραφίες και αρχειακό υλικό, με σκοπό εστιάσει και να καταδείξει την πορεία του Κονστρουκτιβισμού μέσω των δύο πρωτοστατών του κινήματος. Παρακολουθώντας την γένεση, τη διαμόρφωση των αρχών του και τις επεκτάσεις του Κονστρουκτιβισμού, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σχέδια για σκηνικά θεάτρου, εξώφυλλα περιοδικών, μοτίβα για υφάσματα και ενδύματα, ενδεικτικά της ένταξης της τέχνης στην παραγωγή και στην καθημερινή ζωή, αλλά και της συμβολής των δύο καλλιτεχνών στην προαγωγή της εικαστικής δημιουργίας της εποχής τους σε πρωτοπορία.

Η Ρωσική Επανάσταση συνοδεύτηκε από μια εξαιρετική περίοδο καλλιτεχνικού πειραματισμού γνωστού ως Κονστρουκτιβισμού, που έθεσε ερωτήματα για βασικές αξίες της τέχνης, αλλά έφερε στο προσκήνιο και ποια θέση πρέπει να έχει η τέχνη στη νέα κοινωνία. Οι εκπρόσωποι του κινήματος δέχτηκαν την πρόκληση της ιδέας των έργων τέχνης ως μοναδικών αγαθών, διερεύνησαν περισσότερο συλλογικούς τρόπους εργασίας και εξέτασαν πως θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην καθημερινή ζωή μέσω του σχεδίου, της αρχιτεκτονικής, της βιομηχανικής παραγωγής, του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Ο Rodchenko, του οποίου η σύζυγος Varvara Stepanova ήταν και η ίδια σπουδαία καλλιτέχνης, ενεργά ασπάστηκε σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του κινήματος, από τη διαφήμιση μέχρι τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο.

Τα καινοτόμα επιτεύγματα της Popova στη ζωγραφική, στο θέατρο, στη γραφιστική και στο σχέδιο υφασμάτων σημειώθηκαν παρά την κλονισμένη υγεία της και την προσωπική της τραγωδία –ο άντρας της πέθανε από τύφο το 1919, και η ίδια πέρασε ένα χρόνο προσπαθώντας να αναρρώσει. Η ίδια και ο γιος της πέθαναν μόλις πέντε χρόνια αργότερα από οστρακιά.

Οι εκπρόσωποι του Κονστρουκτιβισμού συνέκριναν τον καλλιτέχνη μ’ ένα μηχανικό, που διευθετεί υλικά με επιστημονικό και αντικειμενικό τρόπο και παράγει έργα τέχνης με την ίδια λογική, όποιος οποιοδήποτε άλλο κατασκευασμένο αντικείμενο. Στη θεωρία ήταν μια τέχνη που υπερέβαινε τις διαφορές των δυο φύλων. Η ισότητα των δυο φύλων ήταν μια βασική αρχή του κομουνισμού και αυτή ήταν μια από τις περιόδους της ιστορίας, όπου οι γυναίκες καλλιτέχνιδες αξιολογούνταν ως εξίσου σημαντικές με τους άντρες ομόλογούς τους.

Πιο συγκεκριμένα, πάντως, οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν 350 έργα, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται καμβάδες από τη σειρά των «Ζωγραφικών Αρχιτεκτονημάτων» της Popova (1917-1919), κινηματογραφικές αφίσες, κοστούμια και σκηνικά του Rodchenko. Ενδεικτικά αναφέρονται οι αφίσες για την κλασική ταινία «Το Θωρηκτό Ποτέμκιν» σε σκηνοθεσία Σεργκέϊ Αϊζενστάιν το 1925.
Εξέχουσα θέση στην έκθεση έχουν τα έργα των δυο καλλιτεχνών που είχαν παρουσιαστεί στην ιστορική έκθεση του 1921 με τίτλο "5 x 5 = 25" και για την οποία οι δυο καλλιτέχνες συνεργάστηκαν με τους συναδέλφους τους Aleksandra Ekster, Aleksandr Vesnin and Varvara Stepanova. Μεταξύ των έργων αυτών είναι και τα διάσημα μονοχρωματικά ζωγραφικά έργα του Rodchenko «Καθαρό Κόκκινο Χρώμα», «Καθαρό Κίτρινο Χρώμα» και «Καθαρό Μπλε Χρώμα».

Η έκθεση αποτελείται από μοναδικά έργα της περιόδου της ρωσικής πρωτοπορίας τα οποία συνεισφέρουν 15 φορείς απ’ όλο τον κόσμο. Το Κ.Μ.Σ.Τ. συμμετέχει με 60 έργα, σχέδια και αρχειακό υλικό από τη συλλογή Κωστάκη και έχει την μεγαλύτερη συμμετοχή στην έκθεση.

Στα επίσημα εγκαίνια ο γενικός διευθυντής της Tate Νικόλας Σερότα έκανε εκτεταμένη αναφορά στον Γιώργο Κωστάκη και ευχαρίστησε δημόσια για την εξαιρετική συνεργασία το Κ.Μ.Σ.Τ. της Θεσσαλονίκης «το βασικό μας εταίρο στην έκθεση αυτή», όπως χαρακτηριστικά είπε. Ο διευθυντής της Tate Modern, Βιντσέντε Τοντόλι αποκάλεσε τη συλλογή Κωστάκη «τη σημαντικότερη συλλογή Ρωσικής Πρωτοπορίας στη Δύση».