Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Μεταμφιέσεις: Θηλυκότητα, Ανδροπρέπεια και άλλες βεβαιότητες

6 Δεκεμβρίου 2006 - 4 Φεβρουαρίου 2007
Μονή Λαζαριστών
Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα, Ιστορικός Τέχνης-Επιμελήτρια του Κ.Μ.Σ.Τ.

Την έννοια της μεταμφίεσης ως εναλλακτικό τρόπο σύλληψης, κατανόησης και αναπαράστασης των σύγχρονων έμφυλων ταυτοτήτων σε μια εποχή, μάλιστα, αμφισβήτησης των απόλυτων διαχωριστικών γραμμών προσεγγίζει η έκθεση, που διοργανώνει το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης από 6 Δεκεμβρίου μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου, στους εκθεσιακούς του χώρους στη Μονή Λαζαριστών. Αναπαραστάσεις που σχετίζονται με μυθολογικούς, θρησκευτικούς και ιστορικούς συμβολισμούς αποκαλύπτουν σύγχρονες κοινωνικές ανισότητες και μορφές εκμετάλλευσης που σχετίζονται με την κοινωνική διάκριση του φύλου.

Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει διαφορετικές πτυχές της διαδικασίας αυτοπροσδιορισμού ανάμεσα στις δυσδιάκριτες περιοχές της αρρενωπότητας και της θηλυπρέπειας στη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή, καθώς και να προσφέρει εναλλακτικούς τρόπους θεώρησης της προβληματικής γύρω από τα φύλα που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια σε διεθνές επίπεδο και έχει εμπνεύσει σύγχρονα καλλιτεχνικά έργα υψηλής ποιότητα

Στο πλαίσιο αυτό 35 σύγχρονοι καλλιτέχνες αναδεικνύουν τη σχέση ανάμεσα στις έμφυλες ταυτότητες και τη μετανάστευση, τη σωματική κακοποίηση, τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την εμπορευματοποίηση και άλλες επίκαιρες ή διαχρονικές μορφές κοινωνικής αδικίας προωθώντας, μάλιστα, τη συνύπαρξη διαφορετικών εκφραστικών μέσων (ζωγραφική, φωτογραφία, γλυπτική, βίντεο, εγκατάσταση, performance, body-art).

Τις απόψεις τους σχετικά θα «καταθέσουν» οι καλλιτέχνες: Αντωνίτσης Δημήτρης/ Γεωργίου Κωστής/ Γιαβρόπουλος Νίκος/ Δαμοπούλου Γεωργία/ Δρούγκας Αχιλλέας/ Ζαχαροπούλου Κατερίνα/ Θεοφυλάκτου Ελένη/ Καλλιγά Λίζη/ Καναγκίνη Νίκη/ Κατζουράκης Κυριάκος/ Κλωνάρη Μαρία/ θωμαδάκη Κατερίνα/ Κοσμάογλου Σοφία/ Λύρα Ελένη/ Μαντζαβίνος Τάσος/May Caroline/ Μεϊμάρογλου Δέσποινα/ Μπασδέκη Ευαγγελία/ Μυλωνά Ελένη/ Ξόνογλου Δημήτρης/ Παπαδημητρίου Άγγελος/ Παπακωνσταντίνου Λήδα/ Σαμαράς Λουκάς/ Σοφολόγη Φανή/ Τάχα Αθηνά/ Τζαμουράνης Δημήτρης/ Τριανταφύλλου Νίκος/ Τσιάρας Φίλιπ/ Τσιόγκα Βιβή/ Χαλυβοπούλου Έφη/ Χαραλαμπίδης Νίκος/ Χατζηπατέρας Μαρκ/ Χριστοδουλίδης Σάββας/ Χρυσίδου Έλλη/ Ψυχούλης Αλέξανδρος.

Η έκθεση πλαισιώνεται και από μια σειρά παράλληλων εκδηλώσεων. Συγκεκριμένα, θα πραγματοποιηθούν 4 διαθεματικές συναντήσεις ανοιχτές στο κοινό. Η πρώτη αφορά στην προβολή της ταινίας του εικαστικού Κυριάκου Κατζουράκη «Ο Δρόμος προς τη Δύση» -την Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α, λιμάνι. Θα ακολουθήσει συζήτηση για την τέχνη και τη μετανάστευση, στην οποία θα συμμετέχει και η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Iστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ιωάννα Λαλιώτου. Την Τετάρτη, 17 Ιανουαρίου η εικαστικός Έφη Χαλυβοπούλου και η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου, παρουσιάζουν το βιβλίο «Ιστορίες του σώματος» (εκδ. Athens Voice). Η παρουσίαση της σειράς φωτογραφιών «Fairyland - έμφυλες ταυτότητες στην τέχνη» της Δέσποινας Μεϊμάρογλου θα γίνει την Τετάρτη, 24 Ιανουαρίου σε συνεργασία με τον επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κώστα Γιαννακόπουλο. Οι παράλληλες εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με τη διαθεματική συνάντηση «Εικόνες του έμφυλου σώματος στην τέχνη, την ιστορία και τον κινηματογράφο» το Σάββατο, 3 Φεβρουαρίου. Συγκεκριμένα, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ, Ευθυμία Γεωργιάδου- Κούντουρα θα μιλήσει για την «Υπέρβαση του φύλου στις σουρεαλίστριες καλλιτέχνιδες», ο διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Στράτος Νανόγλου θα μιλήσει για τις «Έμφυλες ταυτότητες στην προϊστορική τέχνη», η ιστορικός τέχνης, Συραγώ Τσιάρα θα μιλήσει για το «Σώμα στον οριενταλισμό», ενώ η σκηνοθέτρια Αντουανέττα Αγγελίδη θα παρουσιάσει ένα «μοντάζ» με σκηνές από τις ταινίες και μετά την προβολή θα μιλήσει ακριβώς για τον τρόπο προσέγγισης του θέματος της ταυτότητας μέσα από τη δουλεία της. Οι τρεις τελευταίες εκδηλώσεις θα φιλοξενηθούν στο Κ.Μ.Σ.Τ., στη Μονή Λαζαριστών.

Η ιστορικός τέχνης του Κ.Μ.Σ.Τ. και επιμελήτρια της έκθεσης, Συραγώ Τσιάρα αναφέρει σχετικά: «Σε μια εποχή αμφισβήτησης των απόλυτων διαχωριστικών γραμμών, η τέχνη αναζητά τρόπους κατανόησης και οπτικοποίησης των έμφυλων ταυτοτήτων και της κοινωνικής κατασκευής των διαφορών ανάμεσα στα φύλα. Η έννοια της μεταμφίεσης αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο σύλληψης, κατανόησης και αναπαράστασης τόσο των βιολογικών διαφορών όσο και των κοινωνικών ρόλων που εμπεριέχει η διάκριση του φύλου στη συγκρότηση της υποκειμενικότητας. Μέσω της μεταμφίεσης, ο/η καλλιτέχνης «ενδύεται» το φύλο του/της, εκθέτει, αμφισβητεί, αποδομεί, απορρίπτει ή ενισχύει τις στερεότυπες αντιλήψεις γύρω από το αρσενικό και το θηλυκό, επαναπροσδιορίζει τα συμβατικά σχήματα κατανόησης της διαφορετικότητας και μετατρέπει το σώμα σε ανοικτό πεδίο διασταύρωσης και προβολής πολλαπλών εικόνων και μηνυμάτων». Η ίδια συμπληρώνει ότι «συχνά η επίκληση στο φύλο και η προβολή των αρχετυπικών γνωρισμάτων του γίνεται αφορμή για να σημειωθούν βαθύτερες πτυχές κοινωνικού και ιστορικού προσδιορισμού των έμφυλων ταυτοτήτων. Αναπαραστάσεις που σχετίζονται με μυθολογικούς, θρησκευτικούς και ιστορικούς συμβολισμούς αποκαλύπτουν σύγχρονες κοινωνικές ανισότητες και μορφές εκμετάλλευσης που σχετίζονται με την κοινωνική διάκριση του φύλου».

Η διευθύντρια του Κ.Μ.Σ.Τ. Μαρία Τσαντσάνογλου προσθέτει ότι «η τέχνη έχει τη δύναμη να θέτει στην κοινωνία επίκαιρα ζητήματα και σύγχρονους προβληματισμούς· να γίνεται τολμηρή και να δίνει στους θεατές την δυνατότητα να επαναπροσεγγίσουν την εικόνα, ειδικότερα σήμερα που λόγω του αδιάκοπου βομβαρδισμού της εικόνας το βλέμμα αδρανεί και το μάτι προσλαμβάνει αβίαστα τα πάντα. Μέσα από την έκθεση αυτή αναδεικνύεται ένα ζήτημα εξίσου ατομικό και κοινωνικό: ένα ζήτημα εσωστρεφές ως προς την ανάγκη αναζήτησης των ορίων της έμφυλης ταυτότητας και εξωστρεφές σε ό,τι αφορά την ανάγκη απόδειξης μιας οριοθετημένης έμφυλης συμπεριφοράς. Πιστεύω πως είναι μια έκθεση που μας αφορά όλους, μια έκθεση που έχει την τόλμη να επισημαίνει πως τα κοινωνικά στερεότυπα συχνά προκαλούν κοινωνικές ανισότητες και συγκεντρώνει σημαντικά έργα της σύγχρονης ελληνικής τέχνης που υπερβαίνουν τους συμβατικούς τρόπους θεώρησης του φύλου».

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Δ.Σ., του Κ.Μ.Σ.Τ., Γιώργος Τσάρας υπογραμμίζει ότι «Το Μουσείο ανταποκρινόμενο στο ρόλο του στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι σε μια διαρκή προσπάθεια να συνεισφέρει στον πολιτισμό, πολλαπλασιάζοντας τα μέσα και κεντρίζοντας το ενδιαφέρον αφουγκράζεται, καταγράφει και δίνει βήμα στους Έλληνες δημιουργούς. Η αναζήτηση γύρω από τα φύλλα είναι ένα από τα λίγα θέματα που έχουν απασχολήσει όχι μόνο τις πολιτικές επιστήμες αλλά και την ίδια την τέχνη διαχρονικά και ποικιλοτρόπως, ενώ το θέμα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ στις μέρες μας, όπου -ακόμη ,δυστυχώς- εμφανίζονται τα πλέον οδυνηρά κρούσματα διακρίσεων, καταπάτησης στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακραίων φαινομένων ρατσισμού. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί, ότι δίνεται η ευκαιρία στους μόνιμους συνεργάτες του Μουσείου να δραστηριοποιηθούν και να υλοποιήσουν για πρώτη φορά ανεξάρτητοι τις προσωπικές τους προτάσεις σε ό,τι αφορά την τέχνης».

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΥΠΟΥ