Φως και Χρώμα στη Ρωσική Πρωτοπορία
8 Σεπτεμβρίου 2005 - 5 Μαρτίου 2006
Μονή Λαζαριστών
Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Με τίτλο «ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ» εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 2005 στους εκθεσιακούς χώρους του στη Μονή Λαζαριστών η νέα μεγάλη έκθεση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης. Η έκθεση είχε παρουσιαστεί με εξαιρετική επιτυχία στο φημισμένο μουσείο Martin Gropius Bau του Βερολίνου (3.11.2004 - 10.01.2005) και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Λούντβιχ της Βιέννης (18.02.2005 - 17.06.2005) λαμβάνοντας διθυραμβικές κριτικές στον διεθνή Τύπο.
Η έκθεση περιελάμβανε 330 έργα και αρχειακό υλικό, όλα προερχόμενα από τη συλλογή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Mια διεθνής επιστημονική επιτροπή (John E. Bowlt, Charlotte Douglas, Nicoletta Misler, Μαρία Τσαντσάνογλου) είχε αναλάβει να διερευνήσει, υπό το πρίσμα της μελέτης των δυο αυτών βασικών συστατικών του ζωγραφικού πίνακα, την απόδοση του φωτός και τη λειτουργία του χρώματος στους πειραματισμούς των καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας, οι οποίοι επηρέασαν όλη την ευρωπαϊκή τέχνη του 20ου αιώνα.
Στο Βερολίνο και στη Βιέννη επισκέφθηκαν την έκθεση σε διάστημα πέντε μηνών 150.000 άτομα ενώ είχαν οργανωθεί και παράλληλες εκδηλώσεις (ομιλίες, προβολές ταινιών). Τα διεθνή τηλεοπτικά ΜΜΕ καθώς επίσης και μεγάλες εφημερίδες κάλυψαν την έκθεση με εκτεταμένα δημοσιεύματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις γερμανικές "Die Welt", "Frankfurter Allgemeine", "Süddeutsche Zeitung", τις αυστριακές "Wiener Zeitung" και "Die Presse", τη ρωσική "Vremia Novostei", τις γαλλικές "Le Monde" και "Liberation" και την αγγλική έκδοση της "Financial Times", η οποία σε ολοσέλιδο δημοσίευμά της χαρακτήρισε την έκθεση ως «μια από τις αναμφισβήτητα καλύτερες ευρωπαϊκές εκθέσεις της χρονιάς».
Δέκα ενότητες
Στην έκθεση παρουσιάζονταν έργα που δημιουργήθηκαν στο διάστημα από το 1900 έως και το 1943 από 60 καλλιτέχνες, καλύπτοντας όλο το φάσμα της ρωσικής πρωτοπορίας. Xωρισμένη σε δέκα ενότητες που αναδεικνύουν τις διαφορετικές μεθόδους και τα κινήματα που κυριάρχησαν: από τη μελέτη μονοχρωματικών έργων, στην απελευθέρωση του χρώματος, και από την απόδοση του κοσμικού και μεταφυσικού φωτός, στην εισβολή της τεχνολογίας στο έργο τέχνης, το ρόλο του ηλεκτρισμού, τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλά έργα παρουσιάστηκαν στο κοινό για πρώτη φορά.
Η έκθεση πλαισιώθηκε με παρουσίαση χειρογράφων, βιβλίων και φωτογραφιών καθώς και με προβολές και ανακατασκευές εγκαταστάσεων που δημιουργήθηκαν με βάση το υλικό της συλλογής Κωστάκη.
Κατάλογος
Η έκθεση συνοδεύτηκε από ομότιτλο τρίγλωσσο κατάλογο 660 σελίδων, που εξέδωσε και διανέμει διεθνώς ο γερμανικός εκδοτικός οίκος «DuMΟΝΤ». Για τον κατάλογο αυτό γράφτηκαν κείμενα συγγραφέων από εννέα χώρες (Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ιταλία, Μ. Βρετανία, Ρωσία, Σουηδία): Μιλτιάδης Παπανικολάου (γενική επιμέλεια), Snezhanka Bauer, Lutz Becker, John Bowlt, Charlotte Douglas, Μαρία Κόκκορη, Christina Lodder, Jean-Claude Marcadé, Nicoletta Misler, Ada Raev, Alexandra Shatskikh, Margareta Tillberg, Μαρία Τσαντσάνογλου, Συραγώ Τσιάρα, Όλγα Φώτα. Στην έκδοση αυτή δημοσιεύονται και πρωτότυπα θεωρητικά κείμενα καλλιτεχνών της Ρωσικής Πρωτοπορίας καθώς και υλικό που αφορά τη διδασκαλία και τη μελέτη του χρώματος και του φωτός στις σχολές καλών τεχνών της περιόδου των αρχών του 20ου αιώνα.
Παράλληλες εκδηλώσεις
Η έκθεση πλαισιώθηκε από σειρά παράλληλων εκδηλώσεων (ομιλίες, βραδιές ποίησης, μουσικής και θεάτρου). Για τον πρώτο κύκλο εκδηλώσεων έγιναν οι εξής ομιλίες:
- Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου
- Μιλτιάδης Παπανικολάου: «Συντήρηση, αποκάλυψη, αποκατάσταση. Ένα άγνωστο έργο της Ποπόβα στο φως».
- Τετάρτη 19 Οκτωβρίου
- Συραγώ Τσιάρα: «Κόκκινοι ήρωες, ηλεκτρικοί άγιοι: όψεις της επαναστατικής τέχνης».
- Τετάρτη 23 Νοεμβρίου
- Μαρία Τσαντσάνογλου: «Το φως: πρωτογενής ύλη της Ρωσικής Πρωτοπορίας».
- Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου
- Γιάννης Μπόλης: «Τα μεγάλα μουσεία και η Συλλογή Κωστάκη. Η υποδοχή της στο ευρωπαϊκό κοινό».
Οι ομιλίες πραγματοποιήθηκαν στους χώρους του Κ.Μ.Σ.Τ. στη Μονή Λαζαριστών.
Ειδικά για την έκθεση δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα http//:lightandcolor.greekstatemuseum.com όπου μπορεί κανείς να βρεί πληροφορίες και δελτία τύπου, φωτογραφίες των εργων της έκθεσης, δημοσιεύματα, κείμενα καταλόγου, αφίσες κλπ.