Κωνσταντίνος Ξενάκης
10 Οκτωβρίου - 21 Δεκεμβρίου 2003
Μονή Λαζαριστών
Από την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2003, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, παρουσιάζει στη Μονή Λαζαριστών, στο πλαίσιο του εκθεσιακού προγράμματος επισήμανσης του έργου σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών που ζουν στο εξωτερικό, την ατομική έκθεση του Κωνσταντίνου Ξενάκη.
Οι έρευνες του Ξενάκη είναι γνωστές τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, μέσα από ατομικές εκθέσεις και από σημαντική βιβλιογραφία. Στην έκθεση παρουσιάζονται 74 έργα του, που καλύπτουν χρονολογικά την περίοδο 1980 - 2001. Περιλαμβάνονται έργα ζωγραφικής (ακρυλικά σε μουσαμά και γκουάς σε χαρτί) καθώς και διάφορα «αντικείμενα» (objets) και «βιβλία - αντικείμενα» (livres - objets). Επίσης η εγκατάσταση - περιβάλλον «Το βιβλίο της ζωής. Κεφάλαιο β', ο Μέγας Αλέξανδρος και εγώ» (1997), που ανήκει στη συλλογή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Πρόκειται για μια εγκατάσταση με πηγή έμπνευσης το «Βιβλίο των Νεκρών της Αιγύπτου» του Φαραώ και έχει ως θέμα τον Μέγα Αλέξανδρο και τη δυναστεία των Πτολεμαίων.
Η έκθεση αναπτύσσεται χρονολογικά, ακολουθώντας την πορεία του καλλιτέχνη τα τελευταία 20 χρόνια. Η δουλειά του, κινείται από τις εγκαταστάσεις στο χώρο στη ζωγραφική επιφάνεια και αντίστροφα και δανείζεται σύμβολα και κωδικούς, από την τεχνολογία, το περιβάλλον και την οργάνωση της πόλης.
Ο ποιητής - δημιουργός Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης γεννήθηκε στο Κάιρο το 1931 και σε ηλικία 21 ετών έφυγε για σπουδές στην Ευρώπη. Το 1955 φτάνει στο Παρίσι για να σπουδάσει αρχιτεκτονική και διακόσμηση εσωτερικών χώρων όπου και αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα.
Από το 1970 διδάσκει σε Παρίσι και Βερολίνο. Πραγματοποιεί πλήθος από ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. Τα πολλά ταξίδια που κάνει τον φέρνουν σε επαφή με κάθε είδους καλλιτεχνικές προσπάθειες και εκφράσεις, που μαζί με την ελληνική καταγωγή του και τη σχέση του με την Αίγυπτο, συνθέτουν την πολιτισμική βάση του έργου του.
Το 1967 στο Λουντ της Σουηδίας κάνει το πρώτο «περιβάλλον» ενώ μεγάλα μνημειακά σύνολά του, καθώς και τοιχογραφίες και ανάγλυφα, έχουν παρουσιαστεί σε δημόσιους χώρους σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.
Οι αναζητήσεις του κινούνται σε διάφορες κατευθύνσεις και οι πειραματισμοί του χαρακτηρίζονται από την τόλμη των διατυπώσεών του. Από το 1972, ο Κωνσταντίνος Ξενάκης είχε εγκαταστήσει στην εργασία του, με τρόπο ιδιαίτερα εκρηκτικό για την εποχή του, τα προβλήματα της επικοινωνίας και της δυσχέρειας ανάγνωσης των τυποποιημένων κωδίκων κοινωνικής συμπεριφοράς, που απαγορεύουν αντίστοιχα, την πρόσβαση, στην κοινωνική λειτουργία.
Ο κόσμος των ιερογλυφικών, το φοινικικό και το ελληνικό αλφάβητο αλλά και το ιαπωνικό και το λατινικό διαμορφώνουν την προσωπική εκφραστική του γλώσσα. Από το 1980 και έπειτα στα έργα του πολλαπλασιάζεται η χρησιμοποίηση κάθε είδους σημείων και κωδίκων που εμπλουτίζουν το μορφοπλαστικό του λεξιλόγιο ενώ δίνει καθοριστικό ρόλο στη δύναμη υποβολής του χρώματος.
Σημαντικές αναφορές του έργου του αποτελούν το θέαμα «Έκ-στασις», με ηλεκτροκινητικά γλυπτά, μουσική J. Bruzdowicz και συμμετοχή των μίμων Jaroszewics - Marceau (Παρίσι, 1969) αλλά και «Οι κώνοι που έβγαζαν καπνούς», το 1972, στο δημόσιο χώρο μπροστά στη Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου και την ίδια περίπου εποχή, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, στην Αθήνα.
Με τη μετακίνηση από το κινητικό περιβάλλον στο ζωγραφικό επίπεδο και από το ζωγραφικό επίπεδο εκ νέου στο χώρο, ο καλλιτέχνης επεσήμανε προβλήματα κοινωνικής σημειολογίας. Αυτή, αποτελεί και την πρωταρχική δομή του ιδιαίτερα πλούσιου έργου του προικισμένου δημιουργού, ο οποίος δεν έπαψε ποτέ να αναζητεί νέους εκφραστικούς τρόπους που να αποπνέουν τη γνησιότητα και αμεσότητα μιας οικουμενικής γλώσσας.
Την έκθεση επιμελείται ο καθηγητής Εμμανουήλ Μαυρομμάτης .