Στυλιανός Αντωνάκος
15 Μαΐου - 13 Αυγούστου 2000
Μονή Λαζαριστών
Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εγκαινίασε στις 15 Μαΐου 2000, στη Μονή Λαζαριστών τη σημαντική έκθεση του Ελληνοαμερικανού καλλιτέχνη Στυλιανού Αντωνάκου, γνωστού διεθνώς ως Stephen Antonakos, με έργο παγκοσμίως αναγνωρισμένο. Η έκθεση αποτελούταν από δύο ενότητες: τα "Έργα για δημόσιους χώρους" (1973-2000), γλυπτικές παρεμβάσεις με νέον σε δημόσιους χώρους που παρουσιάστηκαν φωτογραφικά και την ενότητα "Δοξαστικό" (Praise), με έργα τρισδιάστατα ή επιτοίχια, της περιόδου 1994-1997.
Ο Στυλιανός Αντωνάκος εκπροσώπησε την Ελλάδα με τεράστια επιτυχία στη XLVII Μπιενάλε της Βενετίας το 1997 (επίτροπος ΄Εφη Στρούζα), με το έργο "Το Παρεκκλήσι της Ουράνιας Κλίμακας", ένα τετράγωνο μεταλλικό κτίσμα ύψους 5,30 μ. και εμβαδόν 50 περίπου τμ.. Ένας χωρο-χρονικός τόπος περάσματος από το εγκόσμιο στο πνευματικό και στο υπερβατικό, τον οποίον ο θεατής μπορεί να επισκεφθεί ελεύθερα, να προσευχηθεί, να διαλογιστεί ή απλά να βρεθεί για λίγο με τον εαυτό του. Είναι σημαντικό ότι το ιστορικό αυτό έργο δωρίθηκε ευγενικά από τον καλλιτέχνη στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και τοποθετήθηκε τον Οκτώβριο του 1997 στον υπαίθριο χώρο της Μονής Λαζαριστών.
Σύμφωνα με τον ίδιο, "το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη αποτελεί την έδρα του Βυζαντίου στην Ελλάδα και το ότι η Μονή Λαζαριστών, το κτίριο αυτού του ωραίου νέου μουσείου είχε αρχικά θρησκευτική λειτουργία, κάνει το χώρο ακόμη πιο κατάλληλο για την τοποθέτηση του "Παρεκκλησίου της Ουράνιας Κλίμακας". Η τέχνη, όπως και η θρησκεία, τοποθετείται σε ένα μεταίχμιο, σε ένα σημείο περάσματος από τον θεατή στο αντικείμενο".
Σύντομο βιογραφικό
Ο Στυλιανός Αντωνάκος, καλλιτέχνης αυτοδίδακτος, γεννήθηκε το 1926 στον Άγιο Νικόλαο Γυθείου Λακωνίας και το 1930 εγκαθίσταται με την οικογένειά του στη Νέα Υόρκη. Από πολύ νωρίς θα ασχοληθεί με τη ζωγραφική, διερευνώντας μέσα από τη χρήση και αξιοποίηση ευτελών υλικών, τα προβλήματα του χρώματος και του χώρου, της γραμμής και του φωτός, καθώς το πρώτο θα τον οδηγήσει σταδιακά στην αντικατάσταση του φωτός με νέον, χαρακτηριστικό στοιχείο των έργων του, το οποίο υιοθετεί με αφαιρετική ή μινιμαλιστική στάση ήδη από το 1960, περνώντας βαθμιαία από το δισδιάστατο στον τρισδιάστατο χώρο, με τη σειρά των έργων "Rooms" του 1970.
Βασιζόμενος στην αναλυτική ερμηνεία των γεωμετρικών σχημάτων (κύκλους, τρίγωνα, τετράγωνα), σύμφωνα με την ιστορικό και κριτικό τέχνης ΄Εφη Στρούζα, "προτείνει τη σχεδιαστική ταυτότητα του νέον μέσα στον τρισδιάστατο χώρο, το οποίο από ελάχιστη γλυπτική επέμβαση αποκτά μία καθαρά τεκτονική ιδιότητα, με την οποία προκαλεί απρόσμενες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του φυσικού, περιβάλλοντος και της σχεδιαστικής επέμβασης του καλλιτέχνη: Η ιδέα αυτή θα εφαρμοσθεί για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα το 1974, στην σημαντική ατομική έκθεση με τίτλο "10 Neons for the Fort Worth Museum" όπως και σε άλλες επεμβάσεις, συγκεκριμένα στη Documenta του Κάσσελ το 1977, που θα τον καθιερώσει διεθνώς".
Με αναφορές στην Βυζαντινή παράδοση και στη χρήση τίτλων των Αγίων, τα έργα του από το 1980, θα βασιστούν σε μια "Διαμάχη των Φώτων", σε μια ποιητική και διαλεκτική αντιπαράθεση ανάμεσα στο ηλεκτρικό και στο ζωγραφικό φως, στο κτιστό και στο άκτιστο φως.
Ο Στυλιανός Αντωνάκος αναζητά τη δόμηση, την αναπαράσταση του φωτός σε όλες του τις διαστάσεις, εφόσον ο ίδιος ο εξωτερικός ή εσωτερικός χώρος αποτελεί το πιο διαυγές εναλλασσόμενο φως, προκαλώντας πολυεπίπεδα το βλέμμα, τις αισθήσεις και τη σκέψη του θεατή.
Την έκθεση συνόδευσαν δύο έγχρωμοι εικονογραφημένοι κατάλογοι με θεωρητικά κείμενα και δοκίμια των: Δ. Φατούρου, καθηγητή και Προέδρου του Δ.Σ. του Κ.Μ.Σ.Τ, του Μιλτιάδη Παπανικολάου, καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης στο Α.Π.Θ. και Διευθυντή του Κ.Μ.Σ.Τ., της Δρ. Σάνιας Παπά, θεωρητικό Τέχνης και Διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και του M.Filler, αρχιτέκτονα και θεωρητικού της Ιστορίας της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής.