Η 'Ιδρυση του ΚΜΣΤ
Η ίδρυση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, υπήρξε για πολλά χρόνια ένα σθεναρά διεκδικούμενο αίτημα του καλλιτεχνικού και πνευματικού κόσμου της πόλης.
Η ιδέα ίδρυσης Μουσείων Μοντέρνας Τέχνης ξεκίνησε το 1986 με την ευκαιρία ενός Συμποσίου που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη με την πρωτοβουλία της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη, η οποία, όχι μόνο συνηγόρησε, αλλά ανέλαβε κιόλας την πολιτική ευθύνη για την προώθηση και την πραγμάτωση εντέλει του αιτήματος.
Το 1997 με την ευκαιρία ανάδειξης της Θεσσαλονίκης ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης συγκροτήθηκε μια συμβουλευτική επιτροπή ίδρυσης Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με τη συμμετοχή διακεκριμένων ανθρώπων των γραμμάτων και τεχνων από τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, και με Πρόεδρο τον Καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. κ. Μιλτιάδη Παπανικολάου.
Το 1997 ο τότε Υπουργός Πολιτισμού κ.Ευάγγελος Βενιζέλος, κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο ίδρυσης Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (Ν/2557/97, ΦΕΚ 271/ 24.12.1997) και αμέσως μετά διορίστηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου με Πρόεδρο τον καθηγητή κ. Δημήτρη Φατούρο και Διευθυντή τον καθηγητή κ. Μιλτιάδη Παπανικολάου. Ταυτόχρονα παραχωρήθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η Μονή Λαζαριστών, ένα ανακαινισμένο κτίριο με σκοπό την εγκατάσταση εκεί των λειτουργιών του Κ.Μ.Σ.Τ.
Το Μουσείο και η Συλλογή Κωστάκη
Την ίδια χρονική περίοδο βρέθηκε στην επικαιρότητα το θέμα της αγοράς της συλλογής Κωστάκη και διάφοροι πολιτιστικοί φορείς υποστήριξαν την αγορά της από το ελληνικό κράτος και την εγκατάσταση της στην Θεσσαλονίκη στην έδρα του νέου κρατικού μουσείου.
Ύστερα από μία μακρόχρονη και εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία, υπεγράφη η σύμβαση για την αγορά της Συλλογής Κωστάκη στις 30.3.2000. Το τίμημα καθορίστηκε, ύστερα από εισήγηση ειδικής επιτροπής, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και των ιδιοκτητών της Συλλογής και ανήλθε στο ποσό των 14,2 δισ.δρχ.
Το πολύτιμο υλικό (1.275 έργα τέχνης, έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, σχέδια και κατασκευές) έφτασε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1998.
Επεμβάσεις στο κτίριο της Μονής Λαζαριστών
Όπως είναι γνωστό, η Μονή Λαζαριστών δεν σχεδιάστηκε για να γίνει Μουσείο, αλλά με την ευκαιρία απόκτησης της Συλλογής Κωστάκη κρίθηκε αναγκαίο να γίνουν ορισμένες αλλαγές στο εσωτερικό της. Ο χώρος μετατράπηκε σ' ένα σύγχρονο και ευπρόσωπο Μουσείο, αντάξιο της Συλλογής που πλέον φιλοξενούσε (νέες τοιχοποιίες, κλείσιμο παραθύρων, αξιοποίηση του υπογείου, νέος φωτισμός κ.λ.π.).
Ταυτόχρονα, αυξήθηκαν τα μέσα ασφαλείας με εσωτερικό κύκλωμα ελέγχου και παρακολούθησης των χώρων και με νέα συστήματα ελέγχου της θερμοκρασίας, της υγρασίας, της πυρανίχνευσης κ.λ.π.